Ο 10ΛΟΓΟΣ ΤΗΣ ΑΝΙΣΟΤΗΤΑΣ !!!
Του Βασίλη Βιλιάρδου
Οι δύο «μαγικές» λέξεις του ακραίου νεοφιλελευθερισμού είναι οι «ιδιωτικοποιήσεις» και οι «παραχωρήσεις» – για την επιβολή των οποίων είναι απαραίτητες οι χρηματοπιστωτικές και πρόσφατα οι υγειονομικές κρίσεις που οδηγούν στο κλείδωμα (lockdown) των οικονομιών. Εν προκειμένω η παγκοσμιοποίηση, η οποία εξασφαλίζει την ελεύθερη διακίνηση κεφαλαίων, ανθρώπων και αγαθών είναι απαραίτητη – ενώ οι μεταναστευτικές ροές από τις φτωχές χώρες επίσης, επειδή εφοδιάζουν τις επιχειρήσεις με φθηνό εργατικό δυναμικό, προκαλώντας τη μείωση του κόστους εργασίας ανά μονάδα παραγομένου προϊόντος. Επί πλέον η ύπαρξη φορολογικών παραδείσων, έτσι ώστε να μην επιβαρύνονται με φόρους τα κέρδη των επιχειρήσεων.
Στις ιδιωτικοποιήσεις των κρατικών επιχειρήσεων, συνήθως των εταιριών κοινής ωφελείας (ύδρευση, ηλεκτρισμός) και των στρατηγικών (λιμάνια, αεροδρόμια, φυσικοί πόροι), έχουμε ήδη αναφερθεί – ενώ «παραχωρήσεις» σημαίνει η ανάθεση εκ μέρους του δημοσίου σε ιδιώτες υπηρεσιών, όπως είναι η κατασκευή και η λειτουργία νοσοκομείων, σχολείων, φυλακών, δικτύων, εθνικών οδών αγωγών κλπ.
Με την έννοια δε «ακραίος νεοφιλελευθερισμός» ορίζεται η μεταφορά όλων των επιχειρήσεων στους ιδιώτες – με αποτέλεσμα να μην είναι πλέον σε θέση το κράτος να λειτουργήσει εξισορροπητικά, αφού παύει να διαθέτει τα οικονομικά μέσα. Όσον αφορά δε την αναδιανομή των εισοδημάτων και τις συνέπειες της, ως αποτέλεσμα της κυριαρχίας του ακραίου νεοφιλελευθερισμού, τα εξής:
(1) Διαπιστώνεται ένα σκανδαλώδες μοίρασμα των περιουσιακών στοιχείων και των εισοδημάτων – το οποίο καταλήγει να είναι πέραν κάθε αναλογικότητας.
(2) Η αναδιανομή των εισοδημάτων ήταν χειρότερη το 19ο αιώνα έως το 1914, από ότι σήμερα. Η αναδιανομή αυτή μεταξύ των ετών 1900 και 1980, ειδικά από το 1930 έως το 1980 ήταν πιο δίκαιη – λιγότερο σκανδαλώδης, όπως φαίνεται στο γράφημα που ακολουθεί.
(3) Η μεγάλη αλλαγή συνέβη περίπου το 1980, όπου το μοίρασμα των περιουσιακών στοιχείων επιδεινώθηκε στην Ευρώπη, κυρίως όμως στις Η.Π.Α. – πλησιάζοντας τις συνθήκες που υπήρχαν πριν το 1910.
(4) Η εποχή γύρω από το 1980 σφραγίστηκε από την άνοδο στην εξουσία των Reagan και Thatcher – ενώ ιστορικά η νεοφιλελεύθερη ιδεολογία είναι κερδίσει τη μάχη στη Χιλή το 1973, όπου επικράτησε η σχολή του Σικάγο, με τη βοήθεια του τότε δικτάτορα της, του Pinochet.
(5) Η αιτία του άνισου μοιράσματος του πλούτου, είναι η μη ισορροπημένη αναδιανομή των εισοδημάτων (μισθών, κερδών, συντάξεων) – όπως φαίνεται από το γράφημα που ακολουθεί, σε σχέση με το πλουσιότερο 10% του πληθυσμού. Στη συνέχεια τα αυξημένα περιουσιακά στοιχεία, λόγω των δυνατοτήτων τους να επενδύονται με κεφαλαιακά κέρδη συμπεριλαμβανομένης της αποφυγής πληρωμής φόρων, μεταξύ 7,8% και 9% σε πραγματικές αξίες (=μείον τον πληθωρισμό), μεγεθύνουν την άνιση αναδιανομή των εισοδημάτων – αφού κάποιος που διαθέτει μόνο 10.000 € δεν μπορεί να τα επενδύσει κερδοφόρα, ενώ οι τόκοι στις τράπεζες που τα τοποθετεί έχουν πια μηδενισθεί.
(6) Η δεύτερη σημαντική αιτία όσον αφορά τη βελτίωση ή την επιδείνωση του μοιράσματος των περιουσιακών στοιχείων είναι η φορολογική πολιτική των κρατών – όπου το δικαιότερο μοίρασμα μεταξύ των ετών 1930 και 1980 οφειλόταν στον προοδευτικό συντελεστή φορολόγησης, καθώς επίσης στους μεγαλύτερους φόρους κληρονομιάς και περιουσίας. Όπως φαίνεται από το γράφημα που ακολουθεί, ο ανώτατος φορολογικός συντελεστής εισοδήματος εκείνη την εποχή έφτασε στο 81% στις Η.Π.Α. και στο 50% στη Γερμανία
(7) Οι οπαδοί των εισοδηματικών ανισοτήτων τεκμηριώνουν τη θέση τους με το «Trickle Down Effect» – με τη θεωρία, σύμφωνα με την οποία τα εξής:
«Οι πλούσιοι άνθρωποι ξοδεύουν περισσότερα, λόγω των επιπλέον χρημάτων που διαθέτουν – με αποτέλεσμα να δημιουργούν ζήτηση για αγαθά και υπηρεσίες στην οικονομία, οπότε να στηρίζουν την οικονομική ανάπτυξη, τις επενδύσεις και τις θέσεις εργασίας. Στη συνέχεια, οι εργαζόμενοι δαπανούν και επενδύουν περισσότερα – δημιουργώντας ανάπτυξη σε επιχειρήσεις στέγασης, σε βιομηχανίες αυτοκινήτων και καταναλωτικών αγαθών, καθώς επίσης στις εταιρίες λιανικής.
Σε τελική ανάλυση λοιπόν ωφελούνται οι εργαζόμενοι και αυξάνεται το βιοτικό τους επίπεδο – ενώ επειδή οι άνθρωποι διατηρούν περισσότερα από τα χρήματά τους με χαμηλότερους φορολογικούς συντελεστές, έχουν κίνητρα να εργαστούν και να επενδύσουν. Ως αποτέλεσμα δε της εκτεταμένης οικονομικής ανάπτυξης, η κυβέρνηση εισπράττει περισσότερα φορολογικά έσοδα – τόσα, ώστε να είναι αρκετά για να εξισορροπήσει τις αρχικές φορολογικές περικοπές στους πλούσιους στις εταιρείες» (γράφημα).
Εν τούτοις, η πράξη έχει αποδείξει πως δεν λειτουργεί η παραπάνω θεωρία – αφού οι κοινωνίες με δικαιότερη αναδιανομή των εισοδημάτων και των περιουσιακών στοιχείων είναι παραγωγικότερες. Εκτός αυτού, η συνεχής άνοδος του παγκοσμίου χρέους οφείλεται στη μη ισορροπημένη αναδιανομή – αφού το εισόδημα που απορροφάται από το 10% των πλουσιοτέρων αναγκάζει τους φτωχότερους να δανείζονται όλο και περισσότερο για να ανταπεξέλθουν με τα μειωμένα έσοδα τους.
(8) Οι κίνδυνοι της άνισης κατανομής περιουσιακών στοιχείων και εισοδημάτων είναι πολύ μεγάλοι, όσον αφορά την ύπαρξη και τη βιωσιμότητα των δημοκρατικών συνθηκών – αφού οι πλουσιότεροι καθορίζουν την πολιτική των κρατών, έχοντας τα μέσα για να το κάνουν. Διαθέτουν λόμπι, ΜΜΕ, κεφάλαια για να χρηματίζουν κοκ. – οπότε κυριαρχούν τελικά στην πολιτική ζωή.
(9) Συμπερασματικά λοιπόν, η ανισότητα αποτελεί ένα μεγάλο κοινωνικό και πολιτικό πρόβλημα, ουσιώδους σημασίας – ενώ περιγράφεται σωστά ως «καθεστώς ανισότητας». Λογικά λοιπόν δεν πρέπει πια να μιλάμε για τη «δυτική κοινότητα αξιών», όταν συγκρίνουμε τη Δύση με τα αυταρχικά ή ολοκληρωτικά καθεστώτα άλλων περιοχών του πλανήτη – αλλά για το δυτικό καθεστώς ανισότητας και για την ολιγαρχική του δομή.
(10) Τέλος, από την πλευρά της πολιτικής, όλα αυτά σημαίνουν πως η ελευθερία, η δημοκρατία και ο έλεγχος της εξουσίας απαιτούν την καταπολέμηση της ανισότητας – κάτι που απαιτεί την αφύπνιση και τη δραστηριοποίηση των Πολιτών, προς αυτήν την κατεύθυνση.
Κλείνοντας, η βέλτιστη οικονομική πολιτική για τη δικαιότερη αναδιανομή των εισοδημάτων και των περιουσιακών στοιχείων είναι η μεικτή οικονομία – στην οποία οι κοινωφελείς και οι στρατηγικές επιχειρήσεις ανήκουν στο δημόσιο, ενώ όλες οι άλλες στον ιδιωτικό τομέα, χωρίς όμως να παραχωρούνται βασικές κοινωνικές δομές, όπως τα σχολεία, οι φυλακές κλπ. στους ιδιώτες. Μόνο με αυτήν την οικονομική πολιτική εξασφαλίζονται η ελευθερία και η δημοκρατία – οι κοινωνικές αξίες που χρειάστηκαν αιώνες για να επικρατήσουν, ενώ σε αυτές οφείλεται η άνοδος του βιοτικού επιπέδου της Δύσης και η παραγωγικότητα της. Επιτεύγματα που σήμερα κινδυνεύουν να χαθούν κάτω από τα βουνά των χρεών που προκάλεσαν οι ανισότητες.
